Ticari faaliyetlerde bulunan tüzel ve gerçek kişilere ait firmaların muhasebe ilkelerine uygun olan kar – zarar tablosu başta olmak üzere bilanço ve beyannamelerle ilgili tüm belgeleri düzenleyen kişiye, serbest muhasebeci denir. Bu durumda serbest muhasebeci nedir sorusuyla ilgili olarak çok sayıda görev ve sorumluluğunun da olduğu bilinmektedir. Serbest muhasebeci mali müşavir ayrıca firmanın finansal bilgilerini analiz etmek ve yasal yükümlülüklerini de takip etmek adına çalışmalar yapmaktadır.

Serbest Muhasebeci Nasıl Olunur?

Öncelikle serbest muhasebeci nasıl olunur sorusuyla ilgili bilinmesi gereken birçok detay bulunmaktadır. İlk olarak genel kabul görmüş muhasebe prensipleriyle ilgili firmaların defter kayıtlarını tutan bu kişiler muhasebe sistemlerinin kurulması ve geliştirilmesinden de sorumludur. Ayrıca denetim sürecinde de etkin rol oynayan bu kişiler beyanname konularıyla ilgili yazılı görüş bildirmekte ve rapor sunmaktadır. Bu süreçte serbest muhasebeci olmanın da bazı şart ve koşulları bulunmaktadır. Bunlar;

• T.C vatandaşı olmak
• Kamu haklarından mahrum bulunmamak
• Taksirli suçlar dışında 5 yıldan daha çok hapis cezası almamak
• Hırsızlık, rüşvet, sahtecilik, ihtilas ve dolandırıcılık gibi yüz kızartıcı suçlar ile yargılanmamış olmak
• Devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığına teşebbüs ve buna benzer suçlardan hüküm giymemiş olmak
• Memuriyetten çıkarılmamış olmak şeklinde sıralanmaktadır.

Serbest muhasebeci nedir konusunda bu göreve başlamak isteyenlerde bazı özel şartlar da aranmaktadır. Öncelikle serbest muhasebeci mali müşavirlik sınavının kazanılması, ruhsatının alınması ve staj amacıyla en az 2 yıl yeminli mali müşavir ya da serbest muhasebeci mali müşavirin yanında çalışılmış olması da gerekiyor. Son olarak üniversitelerin kamu yönetimi, muhasebe, işletme, iktisat, hukuk veya bankacılık bölümlerinde en az 4 yıllık lisans eğitiminin de alınması şarttır.

Ön lisans seviyesinde mezun olanlar, maliyet meslek lisesi veya ticaret liselerinden mezun olanlar ise staj şartını yerine getirdikten sonra serbest muhasebeci olarak çalışmaya başlayabilir. Yukarıdaki şartlardan tek farkı, mali müşavir unvanını alamamalarıdır.

Serbest Muhasebeci Staj Süreci Nasıldır?

Staj sürecine dahil olmak isteyen serbest muhasebeci adayları için 3568 sayılı yasa ile çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Her yıl Nisan, Ağustos ve Aralık ayında staj başvuruları alınmakla beraber başlangıç sürecinde ‘staja başlama değerlendirmesi’ uygulanmaktadır. Bu değerlendirme kapsamında ikametgah edilen şehirdeki Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasına başvuru yapılır. Yetkililerin değerlendireceği adayların 60 ve üzerinde not alması halinde staja başlama hakkı tanınmaktadır. Ayrıca değerlendirme sürecinde test usulü sorular hazırlanarak adaylara sunulmaktadır.

Lisans mezunu adayların staj süresi 2 yıl olarak belirlenmiştir. Ön lisans mezunları ise 4 yıl boyunca staj almak durumundadır. Maliye Meslek Lisesi ile Ticaret Lisesi mezunları ise 6 yıl boyunca staj yapmaktadır.

Staja başlarken Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası tarafından kendilerine aktarılacak staj dosyasının uygun bir şekilde doldurulması gerekir. Değerlendirmede başarılı olarak staja başlayanlar ise başvuru sırasında düzenledikleri dosya ile staja devam edecektir. İlk kez başvuru yapan adayların staj dosyası için hazırlaması gereken belgeler;

• Noter onaylı diploma
• İkametgah belgesi
• Adli sicil belgesi
• Onaylı nüfus cüzdanı
• 3 ya da 4 adet fotoğraf
• Değerlendirme sınavı için ödenen sınav bedeli dekontu şeklindedir.

Serbest Muhasebeci Mesleki Yeterlilik Sınav Konuları Nelerdir?

Yılda 3 kez düzenlenen Serbest Muhasebeci yeterlilik sınavıyla ilgili bilgiler, Resmi Gazete ya da tüm odalarda yayınlanmaktadır. Bu sınava girerek başarılı olan adaylar artık serbest muhasebeci unvanını almaya hak kazanır. Adayların sınavda karşılaşacakları konu başlıkları;

• Maliyet muhasebesi
• Finansal muhasebe
• Hukuk (İdari Yargılama, Borçlar ve Ticaret Hukuku, İş Hukuku)
• Muhasebe denetimi
• Finansal tablolar ve analizi
• Muhasebecilik ve mali müşavirlik meslek hukuku

Serbest Muhasebeci Ne İş Yapar?

Serbest muhasebeci ne iş yapar sorusuyla ilgili olan görev ve sorumluluklar aşağıdaki gibidir;

• Ay sonu – yıl sonu kapanış süreçlerini yönetmek
• Mali işlemlerin tamamını muhasebe ilkelerine göre yönetmek
• Finansal tahminleri hazırlamak
• Bütçe tahminlerini hazırlamak
• Firmanın tahmini gelir ve giderini ön görmek
• Ön görülere göre kar – zarar ile bilanço tablosu oluşturmak
• Finansal taahhütleri analiz etmek
• Veri tabanında yer alan bilgilerin yedeklerini oluşturmak
• Yönetim birimleri için periyodik raporlar hazırlamak
• Firmanın veri gizliliğini korumak
• Hesap bilgilerini toplamak, analiz etmek ve finansal tutarsızlıkları düzenlemek

Serbest Muhasebecinin Nitelikleri Nelerdir?

Serbest muhasebecilerde birtakım nitelikler aranmaktadır. Bunlar;

• Ekip çalışmalarına uyumlu olmak
• Muhasebe hakkında yayınlanan mevzuatları takip etmek ve bilgi sahibi olmak
• Analitik düşünme gücünü kullanabilmek
• Karşılaşılacak sorunlara hızlı ve etkili çözümler üretmek
• Sunum ve rapor hazırlayabilmek
• İş teslim tarihlerine uyum sağlamak
• Yönetime sunulmak üzere periyodik raporlar oluşturabilmek şeklindedir.

Serbest Muhasebeci Nasıl Seçilmeli?

Serbest muhasebeci neler yapar hakkında bu bilgilere dikkat ettikten sonra serbest muhasebecinin nasıl seçilmesi gerektiği de önemlidir. Öncelikle ticari faaliyet yürüten firmalar için muhasebe departmanı aslında önemli bir birimdir. Bu kapsamda muhasebecinize sadece muhasebe ile ilgili değil farklı konularda da danışabilmeniz gerekiyor. İş danışmanlığı, vergi planlaması ve teknolojik bilgiler gibi konu başlıkları altında da yeteri kadar bilgi alabilmeniz önemlidir.

Teknolojik Bilgiler: SMMM, teknolojinin gelişimini takip ederek küçük işletmeler için uygulanan bulut tabanlı sistemleri kullanabilmelidir. Tercih edilecek muhasebeci aynı zamanda uygun fiyatlı teknolojik bilgilere sahip olmalı ve bu süreci başarılı bir şekilde yönetebilmelidir. Örnek olarak beyannameler ve firma kuruluş dosyalarını bu tür ortamlarda sizinle paylaşabilmesi önemlidir.

Vergi Planlaması: Sadece vergi beyannamelerinin doldurulması değil, vergi planlaması sürecinde de Serbest Muhasebeci rol oynamalıdır. Bu süreçte iş yükünüzü de hafifletecek olan muhasebeciniz, vergi yükü konusunda güncel bilgileri paylaşabilmelidir.

Danışmanlık: Profesyonel muhasebeciler, firmanın büyümesinde etkin rol oynar. Firmada yaşanabilecek sorunları daha önceden tespit edebilen serbest muhasebeci ayrıca firmaya özel çözümler sunabilmelidir. Gerek risk yönetiminde gerekse kârlılık ve fiyatlama konularında firmaya tavsiyelerde bulunması gereken muhasebeci, her ay gelir tablosu ve bilançoyu sunarken, veriler üzerinden rapor hazırlayabilme yeteneğine de sahip olmalıdır.

Serbest muhasebeci seçerken kişiye sormanız gereken bazı sorularda bulunmaktadır. Öncelikle SMMM belgesinin olup olmadığını öğrenmeli ve ardından ücret konusunda bilgi talep etmelisiniz. Serbest muhasebeci ne iş yapar konusunda ne kadar bilgi sahibi olunduğunu öğrenmek için şu başlıklarla ilgili sorular yöneltebilirsiniz;

• Mesleki deneyim
• Sunulan hizmetler
• Yapılan işlem sayısı
• Yabancı dil bilgisi
• Raporlama yeteneği

Ayrıca serbest muhasebecinin bilişim teknolojileriyle nasıl bir ilişki içinde olduğu da öğrenilmelidir. Çünkü muhasebecinin firma işlerini kolaylaştırmak için hangi araçları kullanması gerektiği önemlidir. Günümüzde birçok bulut teknolojisi kullanılmakla beraber asıl amaç, şirketin işlerini hızlandırma ve kullanışlı uygulamalardan yararlanmaktır. Son aşamada ise muhasebecinin kendini nasıl konumlandırdığı, ücret beklentisi, şirketinize nasıl yardımcı olabileceği, kalitesi ve buna benzer faktörlerini öğrenmek amacıyla görüşlerinizi aktarabilir ve size ne kadar destek olacağını da öğrenerek seçim yapabilirsiniz.